BUNU MU DEMEK İSTEDİNİZ?

Yapay zekâ, bir bilgisayarın veya bilgisayar kontrollü robotun programına kodlanan algoritmalar vasıtasıyla akıllı varlıklarla ilişkili görevleri yerine getiren araçlardır. Yapay zeka; savunma sanayi, siber güvenlik, harita, yüz tanıma programları, suç çözümleme ve önleme, dil bilimi, çeviri, tasarım, seslendirme, ayrıca tıp ve fizik gibi pozitif bilimleri bütünüyle kapsayan eğitim, üretim vs. gibi birçok alanda, günlük hayatımızda kullandığımız teknolojik aygıt ve araçların kullanımında ve geliştirilmesinde, sinema, fotoğraf, resim, heykel, müzik gibi görsel ve işitsel sanatlarda, el sanatlarında, hatta metin, manzume, şiir, öykü gibi edebi ürünler üretebilen elektronik ve robotik sistemler bütünüdür.

Neden Edebi Ürün?
Yapay zekaya kodlanan algoritmalar ile ortaya çıkarılan bir besteye, heykele, resme, edebi metinlere, şiire ya da romana 'eser' demek, eserlerini mânâ arayışıyla, kalbiyle ve ruhuyla icra eden sanatçıya haksızlık sayılmaz mı? Sanatçının eserine kattığı/katmak istediği anlama binaen; duygu, aşk, sezgi, ilham, istidat ve kabiliyet gibi fıtri ve ruhani kavramları hangi sayı, hangi algoritma idrak edebilir? Hangi hologram, akıl ve zekâ arasındaki farkı anlamlandırabilir? diye sormak isterim. Fakat bu teknoloji ile artık hayatta olmayan sanatçılarımızın sesiyle yeniden şarkılar oluşturulması, şiir okunması, yıpranmış ya da silinmiş eski fotoğrafların onarılması ya da "Yaşarken şöyle yan yana bir fotoğrafımız bile yok" diyenlerin fotoğraf üstünde de olsa bir araya gelmesi çok kıymetli olabilir. Ancak bilim insanları, yapay zekanın hayatımızı kolaylaştıran ve renk katan bu yeteneklerinin yanı sıra, olası çok büyük tehlikelerinden de bahsediyor.

Yapay Zeka Tehlikeli mi?
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nün araştırmalarına göre yapay zeka ile; Deepfake (yüz montajı), ses ve görüntü taklidi, dolandırıcılık gibi birçok dezenformasyon ve siyasi manipülasyon yapılabileceği, insan iş gücünün yerini alacak araç ve programlarla bazı mesleklerin istihdam alanlarında küçültmeye gidilebileceği hatta bazı mesleklerin tamamen yok olabileceği, insanların bu sistemlerin yeteneklerini büyüterek kendi zekâsını küçümseyebileceği ya da tamamen bağımlı olabileceği gibi birçok sosyal ve psikolojik alanda 700'den fazla potansiyel risk uyarısında bulunması, tehlikenin boyutunu gösterir niteliktedir. Yapay zeka alanında önemli isimlerden biri olan Geoffrey Hinton'un, sohbet robotlarının yakında insanlardan daha zeki olabileceği uyarısında bulunarak Google'daki işinden ayrılması, ABD merkezli Center for AI Safety'nin (Yapay Zeka Güvenlik Merkezi) teknoloji uzmanları tarafından yapay zekanın getireceği tehlikelerle ilgili imzalanan bir bildiri yayımlaması ve yine Oxford Üniversitesi uzmanlarınca, yapay zekaya kontrolsüz ya da kontrol edilemeyen biyolojik ve nükleer silah algoritmalarının yüklenebileceği yönünde yapılan uyarı niteliğindeki açıklamalar, insanlığın ve dünyanın güvenli geleceğinin sağlanması açısından önemli ve dikkat çekicidir.

Şiir Yapalım:
Şimdi sizlerle, pandemi döneminde yazmış olduğum "Oyun Bitti" isimli şiirimi ve şiirimden alıntılanmış kelimelerle oluşturduğum bir yapay zeka şiirini paylaşacağım.

Oyun Bitti İsimli Şiir:
Oyun bitti Lili
Körebeye yakalandık
Gözlerimizdeki bağı ağzımıza indirdiklerinde başladı yeni oyun
Şimdi sessiz ve kalabalık bir simülasyonun
Tenha ve çıplak çocuklarıyız biz…

Yapay Şiir:
Lili körebe
Gözlerimiz kara delik
Oyun dünyasında kaybolmuş, kalabalığın içinde kayıp ruhlar
Simülasyon hissizlikle sarhoş olmuş
Tenha sokaklarda yankılanan çocuk gülüşleri
Bir anı fısıldıyor rüzgâra
O özgür oyun günleri…

Ne Olacak Bu Milletin Hali?

20.yüzyılın sonlarında insanların robotlaştığından bahsediliyordu, şimdi ise robotların insanlaşacağından bahsediliyor. Yapay zekanın günümüz teknolojisi ve şartları ile sanat yapabilme yeteneği hakkında kesin yorumlar yapmak için henüz çok erken diye düşünürken aklıma Mustafa Sandal'ın 'Araba' şarkısı geldi. Şarkının sözlerinde mecazen, sevenin sevileni ruhsuz bulduğu o nakaratı hatırlayalım:

"Onun arabası var, güzel mi güzel
Şoförü de var, özel mi özel
Bastı mı gaza, gider mi gider
Maalesef ruhu yok
Onun için hiç mi hiç şansı yok…"

Evet, yapay zekanın gün görmemiş algoritmaları var, güzel mi güzel; programlanmış görevleri ve yetenekleri var, özel mi özel. Evet, şansı da var diyebiliriz. Peki ya ruhu?

Arama motorları ve sanal asistanlar ile hayatımıza giren ve gün geçtikçe gelişen yapay zeka araçlarına, yaşamımıza kattığı güzellikler ve kolaylıklar için teşekkür ederek, derman bulamadığımız dertlerimize çare olması ümidiyle bir soru soralım:

-Efendim, ne olacak bu milletin hali?
+Yapay Zeka: Bunu mu demek istediniz?

Sorduğumuz sorulara, soru ile cevap almak, hiç cevap alamamaktan ya da yalan yanlış vaatlerle avutulmaktan daha mı iyi, ne?

Banu Sancak